Kiểm định cầu trục, cổng trục - Thông tư 36/2019/TT-BLĐTBXH

Cầu trục là một thiết bị quan trọng trong các công trình xây dựng, sản xuất và vận chuyển hàng hóa. Việc sử dụng cầu trục cũng tiềm ẩn những nguy cơ liên quan đến an toàn. Để đảm bảo an toàn và độ tin cậy cho việc sử dụng, kiểm định cầu trục, cổng trục là điều bắt buộc. Chúng ta sẽ cùng An toàn Miền Nam tìm hiểu chi tiết để hiểu rõ hơn về quá trình này nhé.

1. Kiểm định cầu trục là gì?

Kiểm định cầu trục, cổng trục là quá trình xác nhận tính an toàn và độ tin cậy của cầu trục, đảm bảo rằng cầu trục hoạt động đúng cách, đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật và an toàn được quy định trong các tiêu chuẩn và quy định liên quan.

2. Phân loại cầu trục

Có thể phân loại cầu trục dựa theo công dụng, cơ cấu dẫn động và kết cấu dầm.

2.1. Theo công dụng cầu trục

Cầu trục có thể được phân loại theo công dụng. Với cách phân loại này, có thể chia cầu trục thành 3 loại như sau:

• Cầu trục thông thường là loại được thiết kế để nâng – hạ hoặc di chuyển hàng hóa, chủ yếu sử dụng móc treo để xếp dỡ, di chuyển, lắp ráp và sửa chữa máy móc. Ưu điểm lớn nhất là cẩu có khả năng mang hàng hóa đa dạng, vận chuyển nhiều loại vật dụng khác nhau.
• Cầu trục chuyên dùng là loại có chế độ làm việc nặng hoặc đặc biệt, phù hợp với một số ngành công nghiệp nhất định. Ví dụ như cầu trục cho cẩu cảng, cho nhà máy thép, luyện kim, cho nhà máy thủy điện, cho các nhà máy sản xuất bê tông thương phẩm, các nhà máy sản xuất, thương mại sắt thép, dùng trong việc phòng chống cháy nổ,…
• Cầu trục đặc biệt là loại có thiết kế và tính năng khác biệt so với các loại cầu trục thông thường hoặc chuyên dùng. Ví dụ như cầu trục quay, cầu trục gắn nam châm, cầu trục gắn kẹp ly tâm…

2.2. Theo cơ cấu dẫn động

Nếu phân loại dựa theo cơ cấu dẫn động, cầu trục có thể được phân thành 2 loại:

• Cầu trục dẫn động bằng tay là loại cầu trục có các cơ cấu nâng hạ và di chuyển được dẫn động bằng hệ thống tời kéo tay, xích kéo tay, bánh răng, trục truyền,… Ứng dụng: sử dụng cho các cầu trục có tải trọng nhỏ và quãng di chuyển ngắn.
• Cầu trục dẫn động bằng điện là loại cầu trục có các cơ cấu nâng hạ và di chuyển được dẫn động bằng các động cơ điện 1 pha hoặc 3 pha.
• Thường được sử dụng cho các cầu trục có tải trọng lớn và quãng di chuyển dài.

2.3. Theo kết cấu dầm

Dựa theo kết cấu dầm cũng có thể là tiêu chí để phân loại cầu trục. Với tiêu chí này, có thể phân được 3 loại như sau:

• Cầu trục dầm đơn là loại cầu trục có một dầm chính, thường là dầm chữ I hoặc dầm tổ hợp với các dầm thép tăng cứng. Nó thường dùng palăng điện chạy dọc theo dầm chữ I để nâng hạ hàng hóa.
• Cầu trục dầm đôi là loại cầu trục có hai dầm chính, thường là dầm hộp hoặc dầm giàn không gian. Loại này thường có sức nâng lớn hơn và phù hợp với các nhà xưởng có chiều cao lớn.
• Cầu trục treo là loại cầu trục có dầm treo trên các ray di chuyển được gắn ở trần nhà xưởng. Có kết cấu dạng hộp, chữ I hoặc dàn, cầu trục treo thường có tải trọng nhỏ và quãng di chuyển ngắn.

3. Tại sao phải kiểm định cầu trục

Việc kiểm định cầu trục là một hoạt động kiểm định an toàn quan trọng và bắt buộc để đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng cầu trục. Các lý do chính để thực hiện kiểm định cầu trục có thể kể đến như:

• Cầu trục là một thiết bị hoạt động trong môi trường có nhiều yếu tố nguy hiểm, do đó việc đảm bảo an toàn cho người sử dụng là rất quan trọng. Kiểm định cầu trục giúp đảm bảo rằng cầu trục hoạt động trong tình trạng an toàn, tránh những sự cố, tai nạn có thể xảy ra.
• Các thiết bị cơ khí như cầu trục sẽ có những lỗi, hao mòn, sự cố hư hỏng trong quá trình sử dụng. Kiểm định cầu trục giúp phát hiện các vấn đề như vậy để có thể sửa chữa kịp thời và đảm bảo hiệu suất của cầu trục.
• Các quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật về cầu trục được quy định rất nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn và chất lượng. Thực hiện kiểm định giúp đảm bảo rằng cầu trục đáp ứng các yêu cầu pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan.
• Kiểm định cầu trục giúp phát hiện các vấn đề như hao mòn, mài mòn, sự cố hư hỏng và thực hiện các biện pháp sửa chữa kịp thời. Điều này giúp tăng tuổi thọ và độ bền của cầu trục, giảm chi phí bảo trì, sửa chữa và thay thế.

3. Các tiêu chuẩn kiểm định

Một số tiêu chuẩn kiểm định cầu trục phổ biến là:

• QCVN 7:2012/BLĐTBXH, Quy chuẩn Quốc gia về an toàn lao động đối với thiết bị nâng 

Quy định các yêu cầu an toàn lao động đối với thiết bị nâng trong quá trình thiết kế, chế tạo, lắp đặt, sử dụng, bảo trì, sửa chữa và thanh lý.

Thiết bị nâng bao gồm cầu trục, cổng trục, cần trục và các loại thiết bị nâng khác.

• QCVN 29:2016/BLĐTBXH, Quy chuẩn quốc gia về an toàn lao động đối với cần trục

Quy định các yêu cầu an toàn lao động đối với cần trục trong quá trình thiết kế, chế tạo, lắp đặt, sử dụng, bảo trì, sửa chữa và thanh lý. Cần trục là loại thiết bị nâng có cần xoay hoặc không xoay được gắn cố định hoặc di chuyển được.

• QCVN 30: 2016/BLĐTBXH, Quy chuẩn Quốc gia về an toàn lao động đối với cầu trục, cổng trục

Quy định các yêu cầu an toàn lao động đối với cầu trục và cổng trục trong quá trình thiết kế, chế tạo, lắp đặt, sử dụng, bảo trì, sửa chữa và thanh lý. Cầu trục là loại thiết bị nâng có dầm chính di chuyển được gắn ở trên cao của nhà xưởng. Cổng trục là loại thiết bị nâng có dầm chính di chuyển được gắn ở ngoài nhà xưởng.

• TCVN 10837:2015, Cần trục - Dây cáp - Bảo dưỡng, bảo trì, kiểm tra và loại bỏ

Quy định các yêu cầu về bảo dưỡng, bảo trì, kiểm tra và loại bỏ dây cáp của cần trục. Dây cáp là một phần của thiết bị nâng được sử dụng để nâng hạ hoặc di chuyển hàng hóa hoặc người.

• TCVN 8855-2-2011. Cần trục và thiết bị nâng. Chọn cáp. Phần 2: Cần trục tự hành. Hệ số an toàn

Quy định các yêu cầu về việc chọn cáp cho cần trục tự hành. Cần trục tự hành là loại thiết bị nâng có cần di chuyển được theo một hướng xác định. Hệ số an toàn là tỷ số giữa sức chịu tải của cáp và tải trọng làm việc của cáp.

• TCVN 4755:1989, Cần trục. Yêu cầu an toàn đối với các thiết bị thủy lực

Quy định các yêu cầu an toàn đối với các thiết bị thủy lực của cần trục. Thiết bị thủy lực là thiết bị sử dụng chất lỏng làm môi trường truyền lực để điều khiển hoặc thực hiện các chuyển động của cần trục.

4. Quy trình kiểm định cầu trục

Quy trình kiểm định bao gồm 4 bước cơ bản. Bao gồm các bước sau:

4.1. Kiểm tra hồ sơ kỹ thuật

Các thông tin kỹ thuật của cầu trục như mức tải, chiều cao nâng, tốc độ di chuyển, loại cơ cấu dẫn động, loại dẫn hướng, hệ thống phanh, và bộ điều khiển cần được kiểm tra. 

Mục đích của việc này nhằm đảm bảo rằng các thông số này đúng với các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định của nhà sản xuất và/hoặc cơ quan quản lý.

4.2. Kiểm tra kỹ thuật

Kiểm tra các bộ phận của cầu trục như hệ thống lái, hệ thống phanh, hệ thống tải trọng, hệ thống an toàn, hệ thống dẫn động,... Sau khi kiểm tra, có thể xã định được rằng các bộ phận này hoạt động đúng cách và đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật hay chưa.

4.3. Thử nghiệm

Thực hiện các thử nghiệm để đánh giá hiệu suất của cầu trục. Quá trình thử nghiệm bao gồm các phép đo độ rung, độ nghiêng, độ chệch và độ đứng của cầu trục. Đánh giá các thông số này sau khi thực hiện thử nghiệm để đảm bảo rằng cầu trục đáp ứng các yêu cầu an toàn và hiệu suất.

4.4. Kết quả kiểm định

Dựa trên các kết quả kiểm tra và thử nghiệm, kiểm định viên tạo ra một báo cáo kiểm định cầu trục. Báo cáo này sẽ đưa ra kết luận về tình trạng của cầu trục, kiểm định cổng trục và đưa ra các đề xuất để nâng cao hiệu suất và đảm bảo an toàn.

Nếu cầu trục không đáp ứng được các yêu cầu an toàn và hiệu suất, các biện pháp sửa chữa hoặc thay thế sẽ được đề xuất.

Quy trình kiểm định cầu trục là một quá trình đánh giá chi tiết về cấu trúc, tính năng, hiệu suất và an toàn của cầu trục, nhằm đảm bảo rằng cầu trục đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định của cơ quan quản lý.

5. Thời hạn kiểm định cầu trục

Thời hạn kiểm định cầu trục phụ thuộc vào loại trục và môi trường vận hành. Trong trường hợp có yêu cầu đặc biệt hoặc môi trường khắc nghiệt, thời gian kiểm định có thể được rút ngắn lại hoặc tăng lên.

Có 3 thời hạn kiểm định cần chú ý.

5.1. Kiểm định cầu trục lần đầu 

Tại Việt Nam, theo quy định của Luật an toàn vệ sinh lao động, các loại cầu trục phải được kiểm định trước khi được vận hành lần đầu. 

Thời hạn kiểm định lần đầu của cầu trục tại Việt Nam được quy định trong Tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia TCVN 1651-2:2016 về cầu trục – Phần 2: Yêu cầu kỹ thuật và các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan. Theo tiêu chuẩn này, thời hạn kiểm định lần đầu của cầu trục là 6 tháng.

5.2. Kiểm định định kỳ

Thông thường, thời hạn kiểm định cầu trục định kỳ được quy định là 12 tháng tại Việt Nam, theo Tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia TCVN 1651-2:2016 về cầu trục – Phần 2: Yêu cầu kỹ thuật và các tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan.

Tuy nhiên, thời hạn kiểm định cầu trục định kỳ có thể khác nhau tùy thuộc vào mục đích sử dụng, tần suất vận hành, điều kiện môi trường và các yếu tố khác. 

Do đó, để xác định thời hạn kiểm định cầu trục định kỳ, bạn cần tham khảo các quy định của pháp luật và các tiêu chuẩn kỹ thuật tại quốc gia hoặc khu vực mà cầu trục được vận hành, và tuân thủ theo các quy định đó để đảm bảo an toàn và chất lượng cầu trục.

5.3. Kiểm định bất thường

Kiểm định bất thường là việc kiểm định cầu trục khi:

• Có yêu cầu cơ quan quản lý
• Sau sự cố hay sửa chữa lớn
• Khi thay đổi vị trí lắp đặt 
• Ngưng sử dụng trên 12 tháng.

Kiểm định bất thường phải được thực hiện bởi các tổ chức kiểm định có chứng chỉ hợp lệ do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cấp.

Thời hạn kiểm định bất thường không được quy định cụ thể, nhưng phải thực hiện trước khi đưa cầu trục vào sử dụng lại sau khi xảy ra các trường hợp nêu trên.

>>> Xem thêm các danh mục kiểm định khác:

• Kiểm định bình áp lực
• Kiểm định thang máy
• Kiểm định hệ thống lạnh
• Kiểm định nồi hơi
• Kiểm định xe nâng
• Kiểm định hệ thống chống sét
• Kiểm định van an toàn

Việc thực hiện quy trình kiểm định cầu trục đúng đắn và định kỳ sẽ giúp tăng cường sự an toàn trong quá trình vận hành, tránh được những tai nạn không đáng có. Đơn vị An toàn Miền Nam cung cấp dịch vụ kiểm định uy tín hàng đầu, liên hệ ngay đội ngũ tư vấn của công ty để nhận được báo giá kiểm định cổng trục phù hợp nhất, nếu có thắc mắc nào về dịch vụ kiểm định cầu trục hãy gọi ngay đến hotline để được hỗ trợ nhanh nhất nhé!